Co oznacza „STYL ŻYCIA”?

Poszukując informacji w internecie o zdrowiu, zdrowym odżywianiu czy zapobieganiu chorobom, ciągle napotykasz się na wszechobecny, tak zwany „zdrowy styl życia”. I niby wszystko jest jasne, wiesz przecież co oznacza ten termin. Czy wiesz jednak, że „styl życia” jest tak ważny dla naszego zdrowia, że jest przedmiotem badań naukowców? Styl życia a ryzyko powstawania osteoporozy.

Pojęcie to jest określane jako poglądy, sposób życia, postępowania i ogólna filozofia życiowa jednostki lub grupy społecznej. WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) najczęściej przytacza definicję, która określa styl życia jako

„wzory wyborów zachowań spośród alternatywnych możliwości, jakie dostępne są ludziom w zależności od ich sytuacji społeczno – ekonomicznej i łatwości z jaką są w stanie przedłożyć określone zachowania nad inne” .

Bardziej po ludzku to jest mniej więcej tak:

Styl życia dotyczący dziedziny zdrowia określa takie zachowania i działania ludzi, które prowadzą do polepszania i utrzymania dobrego stanu zdrowia oraz zapobiegają chorobom. Proste.

Pro-zdrowotny styl życia stawia na czołowym miejscu zdrowe odżywianie, aktywność fizyczną, sprawność i wytrzymałość.

Jako czynniki warunkujące zdrowie uznaje się również:

• umiejętność radzenia sobie ze stresem,

• higieniczny tryb życia,

• unikanie używek,

• zachowania zapobiegawcze,

• dbałość o własne bezpieczeństwo,

• i ogólny optymizm życiowy.

Przeciwnie, działaniami antyzdrowotnymi są: brak aktywności fizycznej, nadmierne spożywanie alkoholu, palenie tytoniu, stosowanie środków psychogennych, zbyt mała ilość snu, życie w stresie itp. Styl życia a ryzyko powstawania osteoporozy

Zachowania kształtujące styl życia pojawiają się już w dzieciństwie i w okresie dorastania, przeważnie na skutek wzorców rodzinnych, szkolnych, rówieśniczych czy na sutek działania mediów.

Styl życia uznawany jest zarówno jako czynnik ryzyka występowania , jak również czynnik powrotu do zdrowia stosowany w terapii wielu chorób, między innymi osteoporozy .

Jak aktywność fizyczna wpływa na zdrowie kości ? Styl życia a ryzyko powstawania osteoporozy

Ważnym czynnikiem mającym wpływ na rozwój i stan tkanki kostnej jest

aktywność fizyczna.

Co to znowu jest ta „aktywność fizyczna”?

Definiowana jest jako „ jakikolwiek ruch ciała człowieka, który znajduje swój wyraz w wydatku energii na poziomie powyżej tempa metabolizmu spoczynkowego”. Obejmuje wysiłek podejmowany podczas codziennych zajęć domowych, w czasie zajęć zawodowych, w czasie wolnym, oraz uprawianie sportu.

Aktywność fizyczna w połączeniu z prawidłowym, zdrowym żywieniem  jest  jednym  z     kluczowych czynników determinujących zdrowie i jakość życia.

Co więcej, to właśnie aktywny styl życia w młodości i latach późniejszych jest jednym z najważniejszych czynników które mogą zapobiegać powstawaniu osteoporozy w starszym wieku!

Więcej i dokładnie o tym, jak aktywność fizyczna lub jej brak wpływa na stan kości, przeczytasz w tym wpisie, zapraszam Cię do lektury!

Palenie tytoniu jako czynnik ryzyka osteoporozy

Szkodliwy wpływ dymu tytoniowego na organizm człowieka jest jednym z głównych problemów współczesnej medycyny. Ma przede wszystkim działanie kancerogenne ( rakotwórcze), wpływa na układ nerwowy, oddechowy i pokarmowy, ma również niszczące działanie na tkankę kostną. Dym tytoniowy zawiera ponad 4000 związków chemicznych w tym metale ciężkie, gazy toksyczne, substancje rakotwórcze i wiele innych.

Palenie tytoniu uznaje się za czynnik ryzyka osteoporozy. Jego negatywny wpływ na stan kości objawia się zmniejszeniem gęstości mineralnej kości, szczególnie w bliższym końcu kości udowej, oraz znacznym zwiększeniem ryzyka złamań.

Destrukcyjny wpływ dymu papierosowego na kościec polega m in. na bezpośrednim działaniu nikotyny na osteoblasty zaburzając ich funkcję i przyspieszając apoptozę (śmierć komórek). Ponadto duża ilość kadmu zawartego w dymie zaburza wchłanianie i metabolizm wapnia i witaminy D. Kadm i ołów mają również tendencję do odkładania się w kościach wypierając z nich wapń. Składniki dymu tytoniowego wpływają na obniżenie ilości estrogenów w organizmie, co wpływa na przyspieszenie resorpcji kości. Szczególnie narażone na powstawanie osteoporozy są więc kobiety w okresie okołomenopauzalnym, palące papierosy.

Autorzy badający wpływ dymu papierosowego na stan kości uważają, że czas trwania palenia w przeszłości i aktualnie ma mniejsze znaczenie niż ilość wypalanych papierosów w ciągu dnia. Uważa się, że ryzyko złamań wzrasta wprost proporcjonalnie do ilości wypalanych papierosów. Wśród osób aktualnie palących ryzyko złamania wzrasta średnio o 30%. Wśród osób palących w przeszłości odnotowywano mniejsze, lecz również istotne ryzyko. Powrót do ryzyka złamań podobnego jak u osób niepalących następuje po około 10 latach od zaprzestania palenia. Największy wpływ na stan kości ma palenie tytoniu u młodych osób w okresie wzrostu. Dym papierosowy istotnie wpływa na niską szczytową masę kostną.

Wpływ spożywania alkoholu na układ kostny

Wpływ spożycia alkoholu na układ kostny zależy kilku czynników. Najważniejsza jest tu ilość i częstotliwość wypijanego alkoholu, czas trwania i okresy całkowitej abstynencji, wiek osoby pijącej, jej ogólny stan zdrowia i sposób odżywiania.

Spożywanie dziennie min. 80 g etanolu uznaje się za czynnik ryzyka wystąpienia  osteoporozy.

Dla lekkiej orientacji:

• 500 ml piwa (duże piwo) 4,5% to 18 g alkoholu,

• 175 ml wina (kieliszek) 12% to 16,8 g alkoholu,

• 50 ml wódki 40% to 20 ml/16 g alkoholu,

Bezpośrednie działanie etanolu na tkankę kostną polega na jego toksycznym wpływie na osteoblasty. Jednocześnie nie obserwuje si e takiego wpływu na komórki kościogubne. Efektem nadużywania alkoholu jest więc zaburzenie równowagi przebudowy tkanki kostnej, zwłaszcza w szkielecie osiowym.

Pośrednio alkohol działa na metabolizm tkanki kostnej. Przez działanie toksyczne na śluzówkę żołądka zaburza wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego. Jednocześnie alkohol przyspiesza wydalanie pierwiastków z moczem co skutkuje małym stężeniem wapnia, magnezu, cynku i innych pierwiastków w surowicy krwi. Wpływa również na metabolizm i działanie witaminy D.

Przy przewlekłym alkoholizmie obniżenie zawartości składników mineralnych wynika również z zaburzeń wchłaniania, uszkodzeń wątroby i trzustki oraz chronicznego niedożywienia.

Badania wykazują jednak że niewielkie ilości spożywanego alkoholu mogą wpływać na podwyższenie stężenia estrogenów co sprzyja utrzymaniu masy kostnej. Obserwuje się również powrót do właściwych proporcji metabolicznych kości w okresach abstynencji.

Kofeina a zdrowie kości

Kofeina jest to naturalny alkaloid występujący się w owocach, nasionach i liściach niektórych roślin. Znaczenie w żywieniu ma kawa, herbata, kakao, czekolada, coca-cola i napoje energetyzujące.

Liczne badania potwierdzają, że duże spożycie kofeiny ma wpływ na efektywność wchłaniania wapnia oraz na zwiększenie wydalania wapnia i magnezu z moczem. Uważa się, że spożycie tylko jednej filiżanki kawy dziennie pogarsza bilans wapnia o ok 5mg a ryzyko złamań kości w okolicy stawów biodrowych wzrasta o 69%.

W przeprowadzonych badaniach odnotowano mniejszą gęstość mineralną kości u kobiet z niską podażą wapnia w diecie i wypijających dwie lub więcej filiżanek kawy w ciągu dnia. Zaobserwowano również większą ilość złamań szyjki kości udowej u kobiet w starszym wieku . Do zrównoważenia strat wapnia związanych z nadmiernym spożyciem kawy zaleca się dodatek mleka w ilości 4 łyżek do każdej wypijanej filiżanki.

Jak widać, odpowiedź na pytanie, czy zdrowy styl życia wpływa na jakość naszych kości w późniejszych latach życia jest prosta – Tak! wpływa! Szczególnie duże znaczenie ma  podejmowana regularnie, niezbyt intensywna aktywność fizyczna i oczywiście odpowiednia dieta.  Więcej o znaczeniu aktywności fizycznej w profilaktyce osteoporozy przeczytasz w tym miejscu ( KLIK).

Źródła:

1. Ponczek D., Olszowy I., Styl życia młodzieży i jego wpływ na zdrowie, Problemy Higieny i Epidemiologia 2012, 93(2), s. 260-268 .
2. Osiński W., Antropomotoryka, wydanie II rozszerzone, AWF Poznań 2003.
3. Zdanowicz U., Znaczenie aktywności fizycznej dla prawidłowego rozwoju układu kostnego, (10.04.2018,Kliknij, żeby przeczytać)
4. Dżygadło B., Łepecka-Klusek C., Zastosowanie niektórych substancji mających wpływ na obrót kostny, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2012, Tom 18, Nr 2;125-130.
5. Brodziak – Dopierała B, Kwapuliński J., Rzepka J., Nogaj E., Bogunia M., Ahnert B., Wpływ nałogu palenia tytoniu na występowanie metali w czêęciach i przekrojach głowy kośœci udowej, Przegląd Lekarski 10/2007, s. 64.
6. Żukiewicz – Sobczak W.,Krasowska E., Sobczak P., Horoch A., Wojtyła A., Piątek J., Wpływ spożycia kawy na organizm człowieka, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2012 Tom 18, Nr 1, s. 71 – 76.

Zdjęcia i grafiki pochodzą ze strony https://pixabay.com/pl